Datavisualisatie: van data naar inzichten. Meet the Ordina expert

Ons brein denkt in beelden. Een video blijft langer plakken dan een uitgeschreven interview. Een infografiek biedt sneller inzichten dan een opsomming van de cijfers. En staaf-, lijn-, taart- en vlekkendiagrammen helpen om data en cijfers te interpreteren – en zo vlotter beslissingen te nemen. “Zien is begrijpen”, vat Joris Klerkx het samen. Als practice manager bij VisionWorks helpt hij klanten om complexe BI-vraagstukken op te lossen aan de hand van datavisualisatie.

Tik ‘Joris Klerkx’ in in een zoekmotor en je ziet het meteen: Joris is geen onbekende in de wereld van datavisualisatie. 13 jaar lang bestudeerde hij het onderwerp aan KU Leuven, eerst als doctoraatstudent – als aanvulling op zijn studies computerwetenschappen – en daarna als onderzoekmanager en onderzoekexpert. Hij begeleidde heel wat studenten bij thesissen en gaf tot voor kort gastcolleges over de waarde van datavisualisatie.

Visualisatie in leeromgevingen

“Tijdens mijn academische loopbaan deed ik veel onderzoek naar de kracht van visualisatie in leeromgevingen. Maar de waarde van visualisatie beperkt zich niet tot het onderwijs”, vertelt Joris. “Wie in bedrijven beslissingen moet nemen, doet dat allang niet meer vanuit het buikgevoel. Ze moeten data ontleden en verbanden en trends ontdekken. Datavisualisatie is daar minstens even belangrijk.” Als onderzoeker werkte Joris onder meer samen met VLAIO om de visualisatienoden van ondernemingen in kaart te brengen. Dat was voor hem de trigger om de overstap naar het bedrijfsleven te maken: hij wou zijn academische kennis concreter toepassen, korter op de bal spelen en echt in de frontlinie staan, i.e. contact hebben met klanten. Joris kreeg heel wat aanbiedingen maar koos Ordina. “Wegens de vele grote klanten in verschillende sectoren en de open, menselijke bedrijfscultuur”, legt hij uit.

Wie in bedrijven beslissingen moet nemen, doet dat allang niet meer vanuit het buikgevoel. Ze moeten data ontleden en verbanden en trends ontdekken.

Van informatie naar inzichten

In 2017 ruilde Joris de universiteit voor VisionWorks, onze BI- en analysics-businessunit, waar hij aan de slag ging als consultant datavisualisatie en solution expert. Sinds januari 2019 is hij practice manager: hij begeleidt niet enkel klantenprojecten maar werkt ook aan een visie en objectieven voor zijn team, prospecteert, deelt zijn kennis en rekruteert zelfs nieuwe collega’s.

Zag hij in de voorbije twee jaar een evolutie in de vragen die klanten stellen? “Absoluut. Datavisualisatie is niet nieuw natuurlijk. Business Intelligence (BI)-oplossingen visualiseren al decennialang KPI’s in dashboards, maar het is niet omdat data in een dashboard staan, dat ze ook voor inzicht zorgen. Jarenlang zorgde dat voor wrevel tussen IT- en businessmensen: het IT-team was trots op de dashboards die ze leverden maar de gebruikers raakten er vaak niet wijs uit. Door informatie slim te visualiseren en verschillende data te combineren tot één geheel of patroon, toon je de correlatie tussen data. Zo zorg je ervoor dat die informatie ook begrepen wordt”, zegt Joris. “Bedrijven beginnen dat in te zien. Projecten rond big data omvatten steeds vaker ook een luik datavisualisatie.”

Door verschillende data te combineren tot één geheel of patroon, zorg je ervoor dat die informatie ook begrepen wordt.

Design thinking en co-creatie

De klantenportefeuille van het team groeit zienderogen. De voorbije maanden realiseerden ze een pak succesvolle visualisatieprojecten voor diverse bedrijven: van Nike en netbeheerder Elia tot bank- en verzekeringsmaatschappijen.

De sleutel tot hun succes is hun aanpak, volgens Joris. VisionWorks stelt steevast een kort proefproject voor om de voordelen van datavisualisatie aan te tonen. Daarbij gebruiken ze de methodologie van design thinking: “We werken bewust met heel korte sprints, vaak van een tweetal weken”, legt hij uit. “Co-creatie is daarbij ontzettend belangrijk. In de plaats van de klant te vragen ‘wat heb je nodig’, zitten we met IT en de toekomstige gebruikers rond de tafel en proberen we te begrijpen hoe ze werken en wat hun specifieke uitdaging is. Op basis van die inzichten werken we een prototype uit dat we voorleggen in een ‘hallway test’: we vragen twee mensen wat ze zien en welke patronen ze herkennen. Dat leidt soms tot verrassende feedback, die we meteen in het model verwerken. Op die manier kom je snel tot een tastbaar resultaat. En omdat je de gebruikers actief bij de designsprint betrekt, heb je meteen een pak ambassadeurs.”

Omdat je de gebruikers actief bij de designsprint betrekt, heb je meteen een pak ambassadeurs.

Tools die aansluiten bij de noden

Ook bij de keuze van de tools om data te visualiseren, vertrekt het team van de noden van de klant. Joris: “Datavisualisatie begint altijd met een schets op papier. Om die schets te vertalen naar een prototype, gebruiken we een brede waaier tools. Vroeger was dat Java in 2D maar nu zijn er veel softwarepakketten: van Tableau, PowerBI en QlikView tot D3.js voor complexere modellen. De tools zijn echter maar een middel om de boodschap over te brengen. Voor elk project kiezen we de oplossing die het beste past bij wat de klant nodig heeft.”

Lage instapkost, grote resultaten

Joris is al 15 jaar lang overtuigd van de kracht van datavisualisatie. Samen met een groeiend aantal collega’s kan hij zijn kennis vandaag omzetten in de praktijk. “Van de grootste multinational tot de frituur om de hoek: echt elke onderneming heeft er belang bij om de data die ze verzamelen ook te visualiseren en patronen te ontdekken. En niets houdt hen tegen: een visualisatieproject is heel laagdrempelig. De instapkost is klein en je merkt meteen de resultaten”, besluit Joris. “Onze klanten hebben dat ondertussen begrepen. Toen ik hier in 2017 begon, waren we met vijf experts. Vandaag zijn we met 20. En we zijn hard op zoek naar nieuwe collega’s.”

Van de grootste multinational tot de frituur om de hoek: echt elke onderneming heeft belang bij visualisatie. En niets houdt hen tegen: een visualisatieproject is heel laagdrempelig.